Sociedade fundada na Habana por naturais dos concellos veciños de Monterroso, Antas de Ulla e Palas de Rei baixo o nome de Sociedad de Instrucción de Monterroso, Antas y Palas de Rey, coa finalidade de construír escolas nos citados municipios.
Tras numerosos desacordos, os socios procedentes de Palas de Rei deciden deixar a sociedade e crear unha independente. Esta escisión aparece recollida na acta da xunta xeral de socios do 3 de marzo de 1922 e provocou un preito que se resolvería o 27 de xaneiro de 1925.
Todo isto provoca unha diminución do número de socios e a adopción dun novo nome social, aínda que manteñen os seus fins prioritarios de instrución, tal e como recolle o novo regulamento social do ano 1922: «propagar y fomentar la enseñanza gratuíta contribuyendo a la unión de los socios».
Xa no regulamento de 1932 engaden uns artigos sobre o panteón social (teñen dous no Cementerio Colón) e pasan a ser unha sociedade de protección e recreo.
En 1955 mercan unha propiedade na rúa 10 de Octubre, núm. 807, Ciudad Lawton, na Habana, onde instalan a súa sede social. É unha das poucas entidades galegas que teñen sede propia en Cuba na actualidade.
Esta sociedade financiou a construción de cinco escolas na súa terra: escola de San Miguel de Penas e escola de Pol (no concello de Monterroso) e escolas de Santa Cristina de Areas, San Lourenzo de Peibás e Gradoi (no concello de Antas de Ulla). Estas escolas foron cedidas en documento notarial aos concellos respectivos o 10 de outubro de 1955, coa condición de que seguisen funcionando como centros docentes.
O 26 de setembro de 1968 aproban a incorporación dos poucos socios de Unión de Villameá y Villaodriz, que desaparece como entidade.
Actualmente é unha sociedade de beneficencia e cultura, que destaca polo número dos seus asociados (1500 aproximadamente) e pola súa escola de danza, con máis de 120 alumnos, que ofrece veladas artísticas. Conta tamén cun grupo folclórico chamado Pontepedriña.